Nasz region znacząco zmienił się w ostatnich latach, głównie dzięki środkom europejskim. Liczymy, że kolejna perspektywa przyniesie jeszcze więcej korzystnych zmian i przyczyni się do dalszego rozkwitu Warmii i Mazur - mówił marszałek województwa Gustaw Marek Brzezin podczas konferencji inaugurującej wdrażanie programu regionalnego na lata 2021-2027 Fundusze Europejskie dla Warmii i Mazur.
Województwo warmińsko-mazurskie korzysta ze środków unijnych już od 20 lat - zaczynało z funduszami przedakcesyjnymi, a zaprezentowany dziś FEWiM to trzeci program w całości zarządzany i wdrażany na poziomie regionalnym.
Procesy konstruowania oraz uzgadniania najnowszego regionalnego programu trwały blisko trzy lata i zakończyły się pod koniec 2022 roku.
- Bywało, że podczas spotkań nie wstawaliśmy od stołu rozmów przez wiele godzin, ale to nam przyniosło sukces - dodaje marszałek Brzezin. - Proces negocjacji był trudny, bo wymagał pogodzenia ze sobą dwóch punktów widzenia - wyzwań z poziomu Unii Europejskiej, przed którymi stoimy jako Wspólnota, ale również naszych, regionalnych potrzeb i celów ważnych dla naszego województwa. Prace nad nowym programem spowolniła pandemia COVID-19 oraz wojna w Ukrainie. Te wydarzenia to przede wszystkim ludzkie tragedie, ale też wywołały niepokój w całej Europie.
W uzgodnieniu zakresu nowego programu ze strony Komisji Europejskiej (Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej) uczestniczyły m.in. Lucie Žáčková, Marta Wnuk oraz Anita Klecha, których nie mogło zabraknąć podczas olsztyńskiej konferencji.
- Jest to dla mnie przyjemność być tutaj razem z państwem i ogłosić tę radosną informację - mówiła Lucie Žáčková, zastępca dyrektora Wydziału ds. Polski w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej. - Program został zatwierdzony przez Komisję Europejską na początku grudnia 2022 roku i w najbliższym czasie czeka nas jego wdrażanie. Polska była i nadal jest największym beneficjentem Polityki Spójności zarówno w latach 2014-2020, jak i 2021-2027. Program jest szyty na miarę tego województwa. Bo dobry rozwój Warmii i Mazur ma również olbrzymi wpływ na rozwój całej Zjednoczonej Europy. Jest to program, który ma na celu poprawę jakości życia mieszkańców, a na Warmii i Mazurach mieszka przecież ponad 1,4 mln ludzi. W tym regionie w ciągu 18 lat m.in. dzięki Funduszom Europejskim Produkt Krajowy Brutto wzrósł z 39 do 50 proc. Ten proces musi być nadal kontynuowany, by województwo nadrobiło zaległości do bardziej rozwiniętych regionów w Polsce oraz Unii Europejskiej.
Łącznie region otrzymał dotychczas ze środków europejskich 33,7 mld zł. Do tej puli dołączyło właśnie blisko 8,4 mld zł (1,8 mld euro) na lata 2021-2027 - prawie 1,3 mld euro - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (72,6 proc.) oraz około 500 mln euro - Europejski Fundusz Społeczny (27,4 proc.). Program Fundusze Europejskie dla Warmii i Mazur 2021-2027 jest przede wszystkim odpowiedzią na wyzwania opisane w strategii „Warmińsko-Mazurskie 2030”.
Wśród priorytetowych kierunków wsparcia znalazły się: gospodarka i cyfryzacja, energia, środowisko i klimat, transport, edukacja, rynek pracy, włączenie społeczne, zdrowie, kultura i turystyka oraz obszary miejskie. Fundusze Europejskie dla Warmii i Mazur mają się przyczynić do zielonej, cyfrowej i gospodarczej transformacji regionu.
Prawie 25 proc. całości środków FEWiM przeznaczono na projekty strategiczne o szczególnym znaczeniu dla rozwoju województwa. Należą do nich m.in. projekty infrastrukturalne, w tym: poprawiające dostępność transportową, zabezpieczenie szlaków wodnych Kanału Elbląskiego i Wielkich Jezior Mazurskich, budowa Północnego Centrum Psychiatrii Dziecięcej, rozwój szlaków rowerowych i turystycznych (w tym Szlak Kopernikowski).
- Bardzo ważną inwestycją dla regionu jest także port morski w Elblągu - tłumaczy marszałek województwa. - Zapisaliśmy to projekcie programu jako niezbędny element rozwoju jego funkcji po zbudowaniu kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną. I choć na tę chwilę nie możemy liczyć na unijne dofinansowanie, to nie składamy broni. Ta sprawa jest nadal otwarta i niebawem wrócimy do negocjacji.
Fundusze Europejskie dla Warmii i Mazur to także szansa na zdobycie wykształcenia czy na podjęcie pracy odpowiadającej indywidualnym potrzebom, preferencjom i ambicjom mieszkańców województwa. To także dostęp do niezbędnych zasobów, usług publicznych czy zdrowotnych.
- Komisja Europejska ustanowiła 2023 rok „Europejskim Rokiem Umiejętności“- dodaje Lucie Žáčková. - Oznacza to, że otwierają się kolejne możliwości na podnoszenie kwalifikacji, które będą skierowane do mieszkańców Warmii i Mazur. To szansa dla młodych ludzi, by w przyszłości pozostawali w regionie, ale też dla ludzi dorosłych, którzy nadal chcą rozwijać swoje kompetencje.
Obecnie trwają prace nad dokumentami wdrożeniowymi - Szczegółowym Opisem Priorytetów, kryteriami wyboru projektów czy wzorami dokumentacji konkursowych. Równolegle formułuje się skład Komitetu Monitorującego. Jego pierwsze posiedzenie zaplanowano w marcu 2023 roku.
PRIORYTETY FEWiM 2021-2027:
- gospodarka: 244 807 824 euro,- środowisko: 390 800 000 euro,
- mobilność miejska: 108 000 000 euro,
- mobilność regionalna: 277 200 000 euro,
- edukacja i kompetencje EFRR: 17 565 060 euro,
- edukacja i kompetencje EFS+: 151 340 242 euro,
- rynek pracy: 177 950 576 euro,
- włączenie i integracja EFRR: 18 000 000 euro,
- włączenie i integracja EFS+: 139 658 886 euro,
- zdrowie: 35 000 000 euro,
- turystyka i kultura: 104 000 000 euro,
- rozwój obszarów miejskich: 50 000 000 euro,
- pomoc techniczna EFRR: 51 755 419 euro,
- pomoc techniczna EFS+: 19 806 681 euro.
Dofinansowanie projektów strategicznych w ramach programu regionalnego na lata 2021-2027 Fundusze Europejskie dla Warmii i Mazur :
- Północne Centrum Psychiatrii Dziecięcej w Ameryce - 12,8 mln euro,
- modernizacja Planetarium w Olsztynie, Europejskie Centrum Copernicus we Fromborku, szlaki kulturowe Warmii i Mazur, rozwój Szlaku Kopernikowskiego - 37,9 mln euro,
- parki krajobrazowe - 8,5 mln euro,
- budowa nowego przebiegu ul. Bałtyckiej w Olsztynie w ciągu drogi wojewódzkiej nr 527, poprawa dostępności komunikacyjnej subregionu EGO - 45,8 mln euro,
- szlaki rowerowe - 49,8 mln euro,
- prace na szlakach wodnych Kanału Elbląskiego i Wielkich Jezior Mazurskich - 134 mln euro
- Stowarzyszenie „Polskie Miasta Cittaslow” - 54 mln euro,
- wyznaczona specjalna pula środków dla dużych miast, proporcjonalnie do ilości mieszkańców. Na tzw. ZIT-y, czyli Zintegrowane Inwestycje Terytorialne, dla Olsztyna przypada ponad 70 mln euro, dla Elbląga - ponad 50 mln euro i dla Ełku ponad 22 mln euro.
