Produkcja biogazu umożliwia zagospodarowanie w ekologiczny i bezpieczny sposób bioodpadów (tzw. biomasy) oraz przetworzenie ich na energię elektryczną i ciepło. Elektrociepłownie na biogaz rolniczy stanowią dziś alternatywę dla paliw kopalnych (np. węgla), których spalanie w elektrociepłowniach czy gospodarstwach domowych powoduje ogromne zanieczyszczenia i tym samym nieodwracalne zmiany klimatyczne. Transformacja energetyczna oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii, w tym biogazowni rolniczych, stają się priorytetem i koniecznością.
Trzy instalacje w powiecie
Obecnie na terenie powiatu iławskiego pracują trzy elektrociepłownie na biogaz,
tzw. biogazownie rolnicze. Biogazownia w Kisielicach została oddana do użytku jesienią 2014 roku i była pierwszą tego typu instalacją jaka powstała w powiecie iławskim. Jej właścicielem jest spółka BIO-NIK Elektra Sp. z o.o. Substratem wykorzystywanym do produkcji energii jest kiszonka kukurydzy zbierana z ok. 500 ha upraw. Moc elektryczna tej biogazowni wynosi 0,99 MW, a moc cieplna przekracza nieznacznie 1 MW. Powstające ciepło zostaje włączone do znajdującej się obok miejskiej ciepłowni na biomasę, a energia elektryczna jest rozprowadzana liniami średniego napięcia po całej gminie. Budowa biogazowni w Kisielicach była częścią szerszego projektu pn. „Gmina Kisielice - Samowystarczalna Energetycznie Gmina”.
Pozostałe dwie biogazownie, zlokalizowane w miejscowościach Falknowo (gmina Susz) i Kupin (gmina Zalewo), należą do spółki PGB Energetyka 6 Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie i zostały oddane do użytkowania w drugiej połowie 2020 r. W każdej instalacji w wyniku beztlenowej mokrej fermentacji metanowej surowców rolniczych i odpadów biodegradowalnych produkowany jest biogaz rolniczy, który w dalszej kolejności wykorzystany zostaje jako paliwo do produkcji energii elektrycznej wprowadzanej do sieci elektroenergetycznych oraz ciepła wykorzystywanego m.in. do celów produkcyjnych i usługowych na terenie biogazowni. Roczne łączne zapotrzebowanie na surowce każdej z dwóch biogazowni wynosi 49 tys. ton. Substratami do produkcji biogazu są: kiszonka z roślin energetycznych, uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego, pomiot ptasi, obornik, gnojowica oraz odpady z przetwórstwa rolno-spożywczego. Surowce są pozyskiwane z terenu gminy, z lokalnych gospodarstw rolnych, jak również z sąsiednich gmin. Po dostarczeniu do biogazowni substraty magazynowane są w specjalnych silosach lub w przypadku substratów płynnych w szczelnie zamkniętych zbiornikach podziemnych. Powstająca w procesie produkcji biogazu masa pofermentacyjna wywożona jest natomiast do wykorzystania, jako środek wspomagający produkcję roślinną na gruntach rolnych.
Szacuje się, że roczna produkcja biogazu w każdej z dwóch instalacji wyniesie około 4 mln m3. Spalenie takiej ilości biogazu w zainstalowanym module kogeneracyjnym pozwala na wyprodukowanie około 8 - 10 tys. MWh energii elektrycznej rocznie oraz około 30 - 35 tys. GJ ciepła rocznie. W każdej biogazowni zainstalowany jest silnik modułu kogeneracyjnego o mocy elektrycznej 0,999 MW oraz nominalnej mocy cieplnej 2,363 MW wytwarzający energię elektryczną i cieplną. Energia cieplna w ilości około 20 % produkcji zostaje wykorzystana na własne potrzeby funkcjonowania elektrociepłowni (potrzeby wytwórcze biogazu
i obiektu). Pozostała część ciepła zostaje wykorzystana np. do procesów suszenia drewna w specjalnych suszarniach, które powstały przy biogazowniach. Energia cieplna sprzedawana jest także do odbiorców zewnętrznych. Wyprodukowana energia elektryczna w pierwszej kolejności wprowadzana jest do krajowej sieci elektroenergetycznej, a około 15% zagospodarowywane jest na potrzeby własne funkcjonowania elektrociepłowni.
Zakres oddziaływania na środowisko
Z raportów oddziaływania na środowisko, które były tworzone na etapie planowania inwestycji wynika, że przedsięwzięcie nie jest związane z występowaniem znaczących negatywnych oddziaływań na ludzi, rośliny, zwierzęta, siedliska przyrodnicze, wody powierzchniowe i podziemne oraz powietrze. Największą uciążliwością związaną z funkcjonowaniem biogazowni jest emisja odorów. Jako wyznacznik oddziaływania na zapachową jakość powietrza przyjęto emisję amoniaku i siarkowodoru wchodzących w skład biogazu. Do emisji tego typu może dochodzić np. z załadunku zbiornika dozującego, zbiornika pasteryzacji, silosów na kiszonkę oraz placu składowego. Ponieważ obecnie nie istnieją żadne normy i regulacje prawne w zakresie dopuszczalnej ilości zapachu w powietrzu, w raportach jako ocenę uciążliwości zapachowej inwestycji porównano obliczone stężenia emitowanych substancji odpowiedzialnych za nieprzyjemny zapach z ich progami węchowej wyczuwalności. Przeprowadzone obliczenia wykazały, iż wymienione stężenia są niższe od stężeń progu węchowej wyczuwalności.
Biogazownie powinny być w pełni bezpieczne dla otoczenia i mieszkańców. Ich projektowanie, budowa, a następnie funkcjonowanie zostały ściśle uregulowane w przepisach prawnych. Przed uruchomieniem każda instalacja jest dokładnie sprawdzana przez zewnętrzne organy kontrolne, a zdolność biogazowni do funkcjonowania i jej bezpieczeństwo określone są w wydawanym pozwoleniu na użytkowanie.
Dzięki częściowej eliminacji spalania paliw kopalnych jako źródeł energetycznych, elektrociepłownie na biogaz przyczyniają się do polepszenia jakości powietrza atmosferycznego w skali globalnej i ułatwiają realizację Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. w dziedzinie rozwoju energetyki odnawialnej.
Mateusz Szauer
Biogazownia rolnicza w miejscowości Falknowo, gm. Susz (Fot. Polska Grupa Biogazowa)
Mateusz Szauer – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa Starostwa Powiatowego w Iławie
